- Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων - https://gslegal.gov.gr -

Νέα

27/5/2019

Εθνικοί Δείκτες Παρακολούθησης για την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ

Η Ελλάδα, σταθερά προσηλωμένη στην επιτυχή εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ), έχει ήδη ξεκινήσει, κατά το 2019, τη διαδικασία εκπόνησης ενός Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής για τους ΣΒΑ, το οποίο θα αποτυπώνει, μεταξύ άλλων, το σύνολο των κεντρικών και μακροπρόθεσμων μέτρων πολιτικής που έχουν ή πρόκειται να υιοθετηθούν από τη χώρα μας, προκειμένου να εφαρμοστεί, με ισόρροπο και ολοκληρωμένο τρόπο, το σύνολο των ΣΒΑ.

Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη σημασία αποκτά για τη χώρα μας, η αξιόπιστη ποσοτική παρακολούθηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων που επιφέρουν οι πολιτικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο σύνολο της κοινωνίας. Προς την κατεύθυνση αυτή, το Γραφείο Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης έχει προχωρήσει, κατόπιν εκτεταμένης διαβούλευσης με τα αρμόδια Υπουργεία και την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) [συμπεριλαμβανομένης της 4ης συνάντησης του διυπουργικού συντονιστικού δικτύου που διεξήχθη στις 13/3/2019], στην υιοθέτηση μιας δέσμης εθνικών δεικτών, με τους οποίους θα παρακολουθείται η πρόοδος εφαρμογής των ΣΒΑ κατά τα επόμενα έτη. Οι εν λόγω δείκτες, οι οποίοι θα επικαιροποιούνται και θα προσαρμόζονται, κάθε φορά, ανάλογα με τις εξελίξεις σε επιμέρους πολιτικές προτεραιότητες και τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα, έχουν επιλεγεί τόσο από το σύνολο των 232 υιοθετηθέντων από τον ΟΗΕ σχετικών δεικτών, όσο και από το αντίστοιχο πλαίσιο των 100 δεικτών της Eurostat.

Η επιλογή των δεικτών έγινε με βάση τα ακόλουθα κριτήρια:

  1. Συμβατότητα με την ελληνική πραγματικότητα, υφιστάμενες συνθήκες και ανάγκες.
  2. Συνάφεια με τις 8 Εθνικές Προτεραιότητες για τους ΣΒΑ, τις οποίες υιοθέτησε η χώρα μας, σε υψηλό πολιτικό επίπεδο, το 2017, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις της κοινωνίας των πολιτών και των λοιπών ενδιαφερόμενων μερών, και οι οποίες καλύπτουν το σύνολο των 17 ΣΒΑ, και απηχούν, με ολοκληρωμένο τρόπο, και τις τρεις διαστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης (οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική), και
  3. Διαθεσιμότητα στατιστικών δεδομένων από την ΕΛΣΤΑΤ, τα Υπουργεία και το σύνολο των Φορέων του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος.

Μπορείτε να δείτε εδώ τον κατάλογο των εθνικών δεικτών παρακολούθησης της προόδου εφαρμογής των ΣΒΑ.

 

20/11/2018

3η συνάντηση του διυπουργικού συντονιστικού δικτύου για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) & 1η των στατιστικών επικεφαλής των υπουργείων: Εκκίνηση της διαδικασίας για την εκπόνηση Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής για τους ΣΒΑ

Με τη δημοσίευση της Εθνικής Έκθεσης Αξιολόγησης και την απολύτως επιτυχημένη παρουσίασή της στο Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ τον Ιούλιο 2018, ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση της υλοποίησης της Ατζέντας 2030 στη χώρα μας. Ενόψει του περάσματος σε μία δεύτερη φάση, η οποία περιλαμβάνει τη διαμόρφωση ενός Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής για τους ΣΒΑ, το Γραφείο Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης προσκάλεσε τα εστιακά σημεία, αλλά και τους στατιστικούς επικεφαλής των Υπουργείων  σε συνάντηση, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2018.

Συμμετείχαν 65  στελέχη της δημόσιας διοίκησης και σκοπός ήταν αφενός η ενημέρωση των εστιακών σημείων για την παρουσίαση της Εθνικής Έκθεσης Αξιολόγησης στο Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ, καθώς και για τις θεματικές προτεραιότητες της επόμενης συνεδρίασης του Φόρουμ, τον Ιούλιο 2019, και αφετέρου η συζήτηση για τη διαδικασία εκπόνησης του Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής για τους ΣΒΑ.

Στελέχη της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης, του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του Υπουργείου Εξωτερικών και της ΕΛΣΤΑΤ ενημέρωσαν τόσο για τα πεπραγμένα όσο και για τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν, στα οποία συμπεριλαμβάνονται η διαμόρφωση του Σχεδίου Εφαρμογής και η ποσοτική παρακολούθηση της προόδου εφαρμογής των ΣΒΑ. Αναπτύχθηκε γόνιμος διάλογος, και στελέχη των υπουργείων, όπως και του Γραφείου του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, διατύπωσαν απόψεις και προτάσεις για ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο διαμόρφωσης και παρουσίασης του Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής για τους ΣΒΑ.

Όπως ακριβώς έγινε και με τη διαμόρφωση και την επιτυχημένη ολοκλήρωση της Εθνικής Έκθεσης Αξιολόγησης, η εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής για τους ΣΒΑ θα βασιστεί στην ανάπτυξη συμμετοχικών και από κάτω προς τα πάνω διαδικασιών. Προς την κατεύθυνση αυτή, όλα τα μέλη του διυπουργικού συντονιστικού δικτύου ανέλαβαν συγκεκριμένα καθήκοντα που θα πρέπει να φέρουν εις πέρας το επόμενο χρονικό διάστημα.

 

22/6/2018

Ολοκληρώθηκε η Εθνική Έκθεση Αξιολόγησης για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης 

Η Έκθεση, συνοδευόμενη  από μια μικρή σύνοψη, απεστάλη εμπρόθεσμα και ήδη αναρτήθηκε στον σχετικό ιστότοπο του ΟΗΕ ενώ θα παρουσιαστεί από την εθνική αντιπροσωπεία στο Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του ΟΗΕ, που θα λάβει χώρα από τις 9 έως 18 Ιουλίου στη Νέα Υόρκη.  Η Έκθεση είναι αποτέλεσμα της εντατικής δουλειάς που έγινε στη χώρα μας τον τελευταίο ενάμισι χρόνο στο πλαίσιο του διυπουργικού συντονιστικού δικτύου, το οποίο λειτουργεί  υπό το συντονισμό του Γραφείου Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης, καθώς και της αγαστής συνεργασίας της δημόσιας διοίκησης με τους κοινωνικούς εταίρους και τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Η Έκθεση αποτυπώνει: α) το θεσμικό μηχανισμό που λειτουργεί στη χώρα, ο οποίος διασφαλίζει αφενός την υψηλή πολιτική δέσμευση για την επιτυχή εφαρμογή του εγχειρήματος και αφετέρου τη διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου, β) τις κυβερνητικές πολιτικές που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο των 8 εθνικών προτεραιοτήτων για τους ΣΒΑ, και της διασύνδεσής τους με συγκεκριμένους ΣΒΑ, καθώς και με τη νέα Εθνική Αναπτυξιακή  Στρατηγική, γ) το ρόλο των ενδιαφερόμενων μερών (τοπική αυτοδιοίκηση, ακαδημαϊκή/ερευνητική κοινότητα, ιδιωτικός τομέας, κοινωνία πολιτών), δ) τα βασικά μέσα εφαρμογής και παραδείγματα ολοκληρωμένης διασύνδεσης πολιτικών, και ε) την παρουσίαση των επόμενων βημάτων που πρέπει να γίνουν, όπως το Εθνικό Σχέδιο Εφαρμογής για τους ΣΒΑ.

Το Γραφείο Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων ευχαριστεί θερμά όλους όσοι συνέβαλαν στη σύνταξη της Έκθεσης, με την οποία ουσιαστικά ολοκληρώνεται η πρώτη φάση υλοποίησης της Ατζέντας 2030 στην Ελλάδα, και τονίζει ότι στο επόμενο στάδιο της εκπόνησης του Εθνικού Σχεδίου Εφαρμογής για τους ΣΒΑ, η συνεργασία μας τόσο με τους συναδέλφους από τη δημόσια διοίκηση όσο και με εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών θα πρέπει να ενταθεί και διευρυνθεί.

-Η Εθνική Έκθεση Αξιολόγησης για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης VNR Greece 2018

-Σύνοψη VNR HIGHLIGHTS

20/10/2017

Επιμορφωτικό πρόγραμμα για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης

Μετά από συνεργασία της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης και του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Κ.Δ.Δ.Α) έχει σχεδιαστεί τριήμερο επαναλαμβανόμενο επιμορφωτικό πρόγραμμα με θέμα και τίτλο «Η Ατζέντα 2030 και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ: Το διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό πλαίσιο εφαρμογής».

Σκοπός του προγράμματος είναι η επιμόρφωση των στελεχών της δημόσιας διοίκησης και αυτοδιοίκησης σχετικά με τις σύγχρονες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως αυτές αποτυπώνονται κυρίως στην Ατζέντα 2030 και στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ. Πέρα από την ενημέρωση για το θεσμικό και συντονιστικό πλαίσιο εφαρμογής, τις στρατηγικές και τα σχέδια υλοποίησης ή προσαρμογής των ΣΒΑ στο εθνικό περιβάλλον, τις εκθέσεις αξιολόγησης και τους δείκτες μέτρησης προόδου, έμφαση θα δοθεί στην αξιοποίηση της εμπειρίας των ΣΒΑ για την ανάπτυξη μεθόδων εργασίας ως προς την εφαρμογή μακροπρόθεσμων πολιτικών στρατηγικών, την καλύτερη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών δομών και φορέων, και τη συνοχή των δημόσιων πολιτικών που απευθύνονται σε πολλούς, αλλά αλληλοσυνδεδεμένους στόχους.

Το πρώτο σεμινάριο ξεκινά στις 20 Νοεμβρίου τ.έ. στις εγκαταστάσεις του Ε.Κ.Δ.Δ.Α στον Ταύρο και ήδη γίνονται οι εγγραφές στην ιστοσελίδα του Ε.Κ.Δ.Δ.Α, στον θεματικό κύκλο «Βιώσιμη Ανάπτυξη». Ο ίδιος κύκλος σεμιναρίων θα επαναληφθεί και μέσα στο 2018.

 

30/6/2017

Οι εθνικές προτεραιότητες για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης

Μετά την ολοκλήρωση της χαρτογράφησης και προτεραιοποίησης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) από τα υπουργεία, και με τη συνεισφορά προτάσεων από τους κοινωνικούς  εταίρους και ενδιαφερόμενους φορείς, η κυβέρνηση κατέληξε στο παρακάτω πλαίσιο εθνικών προτεραιοτήτων, οι οποίες συνδέονται με αντίστοιχους ΣΒΑ, και για τις οποίες έχουν αναπτυχθεί ή πρόκειται να αναπτυχθούν οι κατάλληλες δράσεις, πολιτικές και νομοθετικές ρυθμίσεις.

Α. Εθνικές Προτεραιότητες προσανατολισμένες στα αποτελέσματα (outcome oriented)

  1. Προώθηση μιας ανταγωνιστικής, καινοτόμου και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης (ΣΒΑ 8, 9).
  2. Προαγωγή της πλήρους απασχόλησης και της αξιοπρεπούς εργασίας για όλους (ΣΒΑ 8).
  3. Αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας (ΣΒΑ 1, 2, 3).
  4. Μείωση των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων και εξασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους (ΣΒΑ 10, 5).
  5. Προώθηση μιας υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης (ΣΒΑ 4).
  6. Ενίσχυση της προστασίας και ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου ως βάση για κοινωνική ευημερία και μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα (ΣΒΑ 6, 7, 11, 12, 13, 14, 15).

Β. Εθνικές Προτεραιότητες προσανατολισμένες στις διαδικασίες (process oriented)

  1. Οικοδόμηση αποδοτικών, αξιόπιστων και διάφανων θεσμών (ΣΒΑ 16,17).
  2. Ενίσχυση και προώθηση ανοιχτών, συμμετοχικών και δημοκρατικών διαδικασιών (ΣΒΑ 16,17).

Η αποτύπωση του κυβερνητικού έργου ανά τομέα πολιτικής και ΣΒΑ, αλλά και η συνεισφορά των υπολοίπων ενδιαφερόμενων μερών, θα γίνει στην Εθνική Έκθεση Αξιολόγησης (Voluntary National Review), την οποία θα παρουσιάσει η χώρα μας στο Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ(High Level Political Forum), τον Ιούλιο 2018.

 


29/6/2017

2η  συνάντηση του διυπουργικού συντονιστικού δικτύου

για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης 

Με πρωτοβουλία του Γραφείου Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 29 Ιουνίου 2017 η δεύτερη συνάντηση του διυπουργικού συντονιστικού δικτύου για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ), με τη συμμετοχή περίπου 50  στελεχών της δημόσιας διοίκησης. Σκοπός της συνάντησης ήταν αφενός η ενημέρωση των εστιακών σημείων των υπουργείων για τις εθνικές προτεραιότητες και άλλες εξελίξεις στο εγχείρημα της ενσωμάτωσης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης στη χώρα μας, και αφετέρου η συζήτηση για τη διαδικασία σύνταξης της Εθνικής Έκθεσης Αξιολόγησης (Voluntary National Review), η οποία θα παρουσιαστεί στο Πολιτικό Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου (High Level Political Forum) του ΟΗΕ, τον Ιούλιο 2018.

Τα στελέχη του Γραφείου Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων αναφέρθηκαν στις εξελίξεις που έχουν σημειωθεί μετά την πρώτη συνάντηση του Δικτύου, στις δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, στην προσπάθεια για εμπλοκή όλων των ενδιαφερόμενων μερών και σε νέες, εν εξελίξει, πρωτοβουλίες, ενώ ο διευθυντής του Γραφείου Προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ αναφέρθηκε στις εξελίξεις ως προς τη μέτρηση των ΣΒΑ. Παρουσιάστηκε από το Γραφείο ένα σχέδιο περιεχομένων της Εθνικής Έκθεσης Αξιολόγησης και συζητήθηκε ο τρόπος συμβολής των υπουργείων στη σύνταξή της.

 

 


Συνάντηση για τη συνοχή της πολιτικής ως προς την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, 7 Μαρτίου 2017

Η Συνοχή της Πολιτικής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι κρίσιμη για τις συνέργειες μεταξύ των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και των 169 Υποστόχων, μεταξύ των διαφόρων τομεακών πολιτικών, καθώς και μεταξύ των διαφόρων δράσεων σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις των πολιτικών αυτών (π.χ. μέσω αναπτυξιακής βοήθειας ή εμπορίου) σε άλλες χώρες. Η συνοχή της πολιτικής είναι καταλυτική στην επίτευξη ενός Στόχου μέσω της επίτευξης άλλων Στόχων (π.χ. επίτευξη ΣΒΑ «Nερό», συμβάλλει στην επίτευξη του ΣΒΑ «Επισιτιστική Ασφάλεια» ή του ΣΒΑ «Υγεία»).

Οι κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τη συνοχή των πολιτικών, έχουν προσαρμοστεί στο πλαίσιο της Ατζέντας 2030 (Στόχος 17.14), προσβλέποντας στο να συμβάλουν στην αναβάθμιση των θεσμικών μηχανισμών, των διαδικασιών και των πρακτικών της συνοχής της πολιτικής για την υλοποίηση των ΣΒΑ. Ο ΟΟΣΑ ορίζει την Συνοχή της Πολιτικής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, ως μια νέα «προσέγγιση και εργαλείο πολιτικής» για την ενσωμάτωση των οικονομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης σε όλα τα στάδια της διαδικασίας διαμόρφωσης εσωτερικών πολιτικών και εξωτερικών δράσεων.

Η αναπτυξιακή πολιτική αποτελεί μία από της κατ΄ εξοχήν πολιτικές που θα πρέπει να εναρμονίζονται με άλλες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών ανθρωπιστικής βοήθειας, ασφάλειας, εμπορίου και περιφερειακής ολοκλήρωσης, υγείας, περιβάλλοντος, ενέργειας, γεωργίας, κλιματικής αλλαγής, περιβάλλοντος, μετανάστευσης, επιστήμης, τεχνολογίας και καινοτομίας.

Η χώρα μας, δεσμευόμενη για την υλοποίηση της Συνοχής της Πολιτικής και βάσει των συστάσεων των επιθεωρήσεων (Peer Reviews) της Development Assistance Committee του ΟΟΣΑ, επικεντρώνει τις προσπάθειές της στη μεγαλύτερη συνοχή υπέρ της ανάπτυξης στους τομείς της μεταναστευτικής πολιτικής, της κλιματικής αλλαγής και του περιβάλλοντος.

Στο πλαίσιο αυτό, το Γραφείο Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης και η ΥΔΑΣ-3 Διεύθυνση Γεωγραφικής Πολιτικής και Στρατηγικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Εξωτερικών, συνδιοργανώνουν συνάντηση την Τρίτη 7 Μαρτίου τ.έ και ώρα 10.00 (Ακαδημίας 1, Α΄ Υπόγειο, Αμφιθεάτρο «Γ. Κρανιδιώτης») με ημερήσια διάταξη:

 

 

 

 


16/12/2016

Εναρκτήρια συνάντηση του διυπουργικού συντονιστικού δικτύου για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης 

Με πρωτοβουλία του Γραφείου Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2016 η εναρκτήρια συνάντηση του διυπουργικού συντονιστικού δικτύου για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ), με τη συμμετοχή 50  στελεχών της δημόσιας διοίκησης. Σκοπός της συνάντησης ήταν ο από κοινού προγραμματισμός και καθορισμός των  βασικών σταδίων και του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των ΣΒΑ σε εθνικό επίπεδο.

Στο πρώτο μέρος της συνάντησης, στελέχη του Γραφείου Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων, του Υπουργείου Εξωτερικών (ΥΔΑΣ-3) και της ΕΛΣΤΑΤ, ενημέρωσαν για την κατάσταση αναφορικά με την εφαρμογή των ΣΒΑ, σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.

Στη συνέχεια, παρουσιάστηκε από τους διοργανωτές  ο οδικός χάρτης υλοποίησης των ΣΒΑ σε εθνικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, συζητήθηκε ο τρόπος χαρτογράφησης από τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης της υφιστάμενης κατάστασης, η διαδικασία καταγραφής των νομοθετικών και πολιτικών μέσων επίτευξης/ενσωμάτωσης των ΣΒΑ ανά πεδίο αρμοδιότητας και ανά στάδιο υλοποίησης αυτών, καθώς και η ιεράρχηση των ΣΒΑ σύμφωνα με τις προτεραιότητες κάθε υπουργείου. Τέλος, συμφωνήθηκε χρονοδιάγραμμα για την πρώτη φάση της χαρτογράφησης και ιεράρχησης των στόχων.