Ρυθμιστική διακυβέρνηση είναι ο ρυθμιστικός προγραμματισμός και η τήρηση των αρχών Καλής Νομοθέτησης κατά τη σύνταξη, θέσπιση και εφαρμογή των ρυθμίσεων, καθώς και η λήψη μέτρων πολιτικής για την προώθησή τους.
Καλή Νομοθέτηση είναι η πολιτική διαμόρφωσης αρχών και μέσων για τη βελτίωση της ποιότητας των ρυθμίσεων και των διαδικασιών παραγωγής τους.
Το Γραφείο Καλής Νομοθέτησης είναι αρμόδιο για (α) τη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για την εφαρμογή των αρχών και εργαλείων της Καλής Νομοθέτησης κατά την άσκηση των κυβερνητικών αρμοδιοτήτων, (β) τον συντονισμό των δράσεων κωδικοποίησης και αναμόρφωσης της νομοθεσίας, (γ) την κίνηση και παρακολούθηση της διαδικασίας διαβούλευσης, σε συνεργασία με την αρμόδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή και την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου που έχει τη νομοθετική πρωτοβουλία, (δ) τη συστηματική επιστημονική υποστήριξη της Καλής Νομοθέτησης, (ε) την παρακολούθηση του έργου των υπουργείων κατά το στάδιο της προπαρασκευής σχεδίων νόμων και σχεδίων κανονιστικών διαταγμάτων και πράξεων, καθώς και, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Συντονισμού, η σύνταξη της Έκθεσης Ρυθμιστικής Παραγωγής και Αξιολόγησης της παρ. 4 του άρθρου 50 του ν. 4622/2019, (στ) τη διασφάλιση της συνεργασίας μεταξύ των υπουργείων και των υπηρεσιών που ασχολούνται με την Καλή Νομοθέτηση, (ζ) την ενημέρωση σχετικά με τις εξελίξεις για την Καλή Νομοθέτηση σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, (η) την παρακολούθηση της έκδοσης των κανονιστικών διαταγμάτων και πράξεων, (θ) την παρακολούθηση του νομοπαρασκευαστικού έργου και των αποφάσεων των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των διεθνών οργανισμών, καθώς και τη μέριμνα για την πλήρη και έγκαιρη ενσωμάτωση του ενωσιακού δικαίου και (ι) την παρακολούθηση διαδικασιών παραβίασης του ενωσιακού δικαίου ενώπιον των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. [περ. β’ της παρ. 4 του άρθρου 25 του ν. 4622/2019 (Α’ 133) σε συνδυασμό με το άρθρο 14 του π.δ. 98/2020 (Α’ 236) και το π.δ. 19/2022 (Α’ 54)].
Αρμόδια υπηρεσία για τον αποτελεσματικό συντονισμό και εφαρμογή της ρυθμιστικής διακυβέρνησης είναι η Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων με την επιφύλαξη ειδικής διάταξης.
Στους ακόλουθους συνδέσμους μπορείτε να μεταφορτώσετε
- το Σύνταγμα (δείτε εδώ το Φ.Ε.Κ. 187/Α΄/28.11.2019 μετά το Ψήφισμα της 25ης Νοεμβρίου 2019 της Θ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων),
- τον Κανονισμό της Βουλής (κωδικοποίηση 2021),
- Μεταφορτώστε εδώ το νέο θεσμικό πλαίσιο για το Επιτελικό Κράτος (ν. 4622/2019), την αιτιολογική, την ανάλυση συνεπειών της ρύθμισης και όλα τα συνοδευτικά έγγραφα του νόμου [Σημ.: Με την παρ. 1 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 καταργείται ο ν. 4048/2012 (Α’34) “Ρυθμιστική Διακυβέρνηση, Αρχές, Διαδικασίες και Μέσα Καλής Νομοθέτησης”],
- το π.δ. 98/2020 “Οργανισμός της Προεδρίας της Κυβέρνησης” (Α΄ 236) [καθώς και το π.δ. 19/2022 (Α’ 54) με το οποίο ο Οργανισμός τροποποιήθηκε],
- εγχειρίδια/ οδηγίες και υποδείγματα σχετικά με τη νομοπαρασκευαστική μεθοδολογία και διαδικασία, τη σύνταξη της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης,
- νομοθεσία σχετικά με το Πρόγραμμα Διαύγεια (βλ. άρθρα 75 έως 83 του ν. 4727/2020), καθώς και υλικό που αφορά τόσο στην Καλή Νομοθέτηση, όσο και τη βελτίωση της νομοθεσίας εν γένει σε εθνικό, ενωσιακό αλλά και διεθνές επίπεδο. Επίσης, παρατίθενται οδηγίες για τη διαδικασία της δημόσιας ηλεκτρονικής διαβούλευσης στο opengov.gr, καθώς και τη νομοθετική και διοικητική κωδικοποίηση.
- Mεταφορτώστε την Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΝΟΜΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ
Δείτε τη σχετική Απόφαση του τ. Γενικού Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων κ. Κουτνατζή, που αφορά στην έγκριση του Εγχειριδίου Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, στο οποίο περιλαμβάνονται όλες οι αναγκαίες διαδικασίες για την τήρηση των αρχών που αφορούν στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία καθώς επίσης και στην καλή νομοθέτηση.
— Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας (2020) —
- ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΡΥΘΜΙΣΗΣ
— Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης —> είναι το έγγραφο στο οποίο αποτυπώνεται η αναγκαιότητα της ρύθμισης, καθώς και το σύνολο των οικονομικών, κοινωνικών και άλλων συνεπειών. Κάθε σχέδιο νόμου, προσθήκη ή τροπολογία, καθώς και κανονιστική απόφαση μείζονος οικονομικής ή κοινωνικής σημασίας συνοδεύεται από Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης (βλ. άρθρο 57 παρ. 1 περ. δ΄ και άρθρο 62 παρ. 1 του ν. 4622/2019).
—Μεταφορτώστε εδώ το Εγχειρίδιο (οδηγός συμπλήρωσης) και Υπόδειγμα Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης.— [σε επεξεργάσιμη μορφή (word)] (έκδοση 2020).
♦ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Δείτε εδώ τα Ενοποιημένα Σχέδια Κυβερνητικής Πολιτικής.
- Ειδικοί κανόνες σύνταξης νομοσχεδίων
Σύμφωνα με το Άρθρο 59 του ν. 4622/2019:
“1. Εξουσιοδοτικές διατάξεις, κατά το μέρος και με τον τρόπο που επιτρέπονται από το ισχύον Σύνταγμα, θεσπίζονται μόνο εάν ο σκοπός της εξουσιοδότησης δεν μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση υφιστάμενων εξουσιοδοτήσεων. Εφόσον το νομοσχέδιο προβλέπει την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων ή άλλων κανονιστικών πράξεων μέσα σε αποκλειστική προθεσμία και η Προεδρία της Κυβέρνησης το κρίνει αναγκαίο, δεν εισάγεται στο Υπουργικό Συμβούλιο για συζήτηση, αν δεν συνοδεύεται από τα προσχέδια αυτών των πράξεων και από χρονοδιάγραμμα εφαρμογής.
2. Οι διατάξεις που ρυθμίζουν θέματα που προκύπτουν από τη μεταβολή της νομοθεσίας (μεταβατικές διατάξεις) τίθενται σε αυτοτελές άρθρο. Οι μεταβατικές διατάξεις δεν επιτρέπεται να τίθενται στο ίδιο άρθρο με τις διατάξεις του νομοσχεδίου που έχουν πάγιο χαρακτήρα.
3. Σε περίπτωση νομοθετικής μεταβολής, κατά την οποία αντικαθίστανται, τροποποιούνται, προστίθενται ή παρεμβάλλονται άρθρα, παράγραφοι, λέξεις ή καταργούνται ισχύουσες διατάξεις, αναφέρεται ολόκληρο το άρθρο ή Κεφάλαιο, όπως διαμορφώνεται τελικά.
Επίσης, δεν επιτρέπονται:
(α) η αόριστη παραπομπή σε άλλες διατάξεις, οι οποίες πρέπει να αναφέρονται ρητά και συγκεκριμένα και
(β) οι παρεκκλίσεις από πάγιες ή πρόσφατες διατάξεις χωρίς αποχρώντα λόγο.
4. Σε περίπτωση συνολικής ρύθμισης ενός θέματος, διατυπώνεται το σύνολο των σχετικών διατάξεων και οι καταργούμενες διατάξεις αναφέρονται ρητά σε αυτοτελές άρθρο, στο τέλος του νομοσχεδίου. …”.
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΡΥΘΜΙΣΗΣ
Η Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης περιλαμβάνει τις εξής ενότητες:
(α) την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 74 παρ. 1 του Συντάγματος,
(β) την έκθεση του άρθρου 75 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος που προετοιμάζεται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους,
(γ) την ειδική έκθεση του άρθρου 75 παρ. 3 του Συντάγματος στην περίπτωση νομοσχεδίων που συνεπάγονται δαπάνη ή ελάττωση εσόδων,
(δ) την έκθεση γενικών συνεπειών,
(ε) την έκθεση διαβούλευσης,
(στ) την έκθεση νομιμότητας,
(ζ) τον πίνακα τροποποιούμενων ή καταργούμενων διατάξεων και
(η) την έκθεση εφαρμογής της ρύθμισης.
Σε κάθε περίπτωση, κατά την ανάλυση των συνεπειών των προτεινόμενων ρυθμίσεων και κατά τη σύνταξη της σχετικής έκθεσης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι τρεις βασικές πτυχές της βιώσιμης ανάπτυξης (οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική) όπως αυτές αποτυπώνονται στην Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) που υιοθετήθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη στις 25 Σεπτεμβρίου 2015 (πβ. στο οικείο υπόδειγμα υπ’ αρ. 7, στη σχετική ενότητα “Αιτιολογική Έκθεση” του εγχειριδίου Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης). Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 68 του ν. 4488/2017 (Α’ 137) στην ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων που συνοδεύει κάθε σχέδιο νόμου, προσθήκη ή τροπολογία, καθώς και κανονιστικές αποφάσεις μείζονος οικονομικής ή κοινωνικής σημασίας, συμπεριλαμβάνεται ειδική ενότητα τεκμηρίωσης της συμβατότητας των προτεινόμενων ρυθμίσεων με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 4074/2012 (Α΄ 88), καθώς και των ειδικών συνεπειών των προτεινόμενων ρυθμίσεων στα ΑμεΑ.
– ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΡΥΘΜΙΣΗΣ (κατά τη διαδικασία δημόσιας ηλεκτρονικής διαβούλευσης)
Η προκαταρκτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης αναρτάται στον δικτυακό τόπο opengov.gr με το προσχέδιο των διατάξεων της ρύθμισης για δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση. Περιλαμβάνει όσα στοιχεία κρίνει αναγκαία ο αρμόδιος Υπουργός. Συστήνεται πάντως η προκαταρκτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης να έχει ως βάση το υπόδειγμα της πλήρους Ανάλυσης, εξαιρουμένων των εκθέσεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ενότητα B’) όπως επίσης του πεδίου που αφορά στην ηλεκτρονική διαβούλευση (ενότητα E’).
Σε κάθε περίπτωση, για να καταστεί δυνατή η περαιτέρω αξιολόγηση της Ανάλυσης, απαιτείται οπωσδήποτε αυτή να συμπεριλαμβάνει:
i) την εισήγηση των αρμόδιων προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων Οικονομικών Υποθέσεων (εφεξής «ΓΔΟΥ») όπως ορίζεται στο άρθρο 24 παρ. 5 περ. ε του ν. 4270/2015. Η εν λόγω εισήγηση πρέπει να προσδιορίζει τα κατωτέρω:
(1) το είδος του δημοσιονομικού αποτελέσματος
(2) την ποσοτικοποίηση των αποτελεσμάτων και την ανάλυση του τρόπου υπολογισμού, έστω και σε εκτιμώμενη τάξη μεγέθους με παράθεση των παραδοχών/υποθέσεων, στις οποίες βασίστηκε η εκτίμηση (τυχόν αδυναμία προσδιορισμού αιτιολογείται επαρκώς και επιβάλλεται να αποφεύγεται η καταχρηστική προβολή της),
(3) τον τρόπο κάλυψης προκαλούμενων δαπανών ή αναπλήρωσης προκαλούμενης απώλειας/μείωσης εσόδων,
(4) την επιβεβαίωση ότι τα προκαλούμενα αποτελέσματα εντάσσονται στις προβλέψεις του εκτελούμενου προϋπολογισμού και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (εφεξής «ΜΠΔΣ») και σχετική επισήμανση σε αντίθετη περίπτωση,
(5) την παράθεση εναλλακτικών τρόπων κάλυψης των προκαλούμενων αποτελεσμάτων σε περίπτωση που τα αποτελέσματα αυτά είναι εκτός των προβλέψεων του εκτελούμενου προϋπολογισμού και του ΜΠΔΣ (με συγκεκριμένη και όχι αόριστη αναφορά).
ii) ειδική αιτιολογία σε περίπτωση πρόβλεψης παρεκκλίσεων από τις διατάξεις του νόμου περί ενιαίου μισθολογίου [ν. 4354/2015 (Α’ 176)].
– Το περιεχόμενο προκαταρκτικής Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης στις διμερείς και τριμερείς Διεθνείς Συμβάσεις
Η προκαταρκτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης που συνοδεύει τις Διεθνείς Συμβάσεις και προβλέπεται στο άρθρο 62 του ν. 4622/2019, προσαρμόζεται ως προς το περιεχόμενό της σύμφωνα με το άρθρο 63 παρ. 9 του ανωτέρω νόμου, έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει την αιτιολογική έκθεση και την ειδική έκθεση του άρθρου 75 παρ. 3 Συντάγματος, εφόσον απαιτείται. Στην εν λόγω Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης δεν περιλαμβάνονται η έκθεση γενικών συνεπειών, η έκθεση διαβούλευσης, ο πίνακας τροποποιούμενων και καταργούμενων διατάξεων και η έκθεση εφαρμογής (άρθρο 62 παρ. 2 περ. η΄ του ανωτέρω νόμου).
Σχετικά με περισσότερες λεπτομέρειες ως προς τη διαδικασία και τα ανωτέρω μπορείτε να ανατρέξετε στο Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας (σελ. 62επ.).
- Δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση στο opengov.gr
Σύμφωνα με το άρθρο 61 και την περ. ε’ της παραγράφου 2 του άρθρου 62 του ν. 4622/2019:
“Άρθρο 61 – Διαβούλευση
1. Η διαβούλευση επιτυγχάνεται με τη δημοσιοποίηση, με πρόσφορα μέσα, της σχεδιαζόμενης ρύθμισης, με σκοπό την έγκαιρη ενημέρωση και συμμετοχή σε αυτήν κάθε ενδιαφερομένου. Υπόχρεη για την κίνηση της διαδικασίας διαβούλευσης είναι η Προεδρία της Κυβέρνησης, σε συνεργασία με την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου που έχει τη νομοθετική πρωτοβουλία.
2. Η διαβούλευση επί των νομοσχεδίων γίνεται και μέσω του δικτυακού τόπου www.opengov.gr και διαρκεί δύο (2) εβδομάδες. Κατά τη φάση της διαβούλευσης αναρτάται στον δικτυακό τόπο προσχέδιο των διατάξεων του νομοσχεδίου καθώς και μία προκαταρκτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης και παρέχεται η δυνατότητα κατ’ άρθρον σχολιασμού.
3. Η διαβούλευση μπορεί να συντμηθεί μέχρι μία (1) εβδομάδα ή να επιμηκυνθεί για μία (1) ακόμη εβδομάδα, με εισήγηση του οικείου Υπουργού και έγκριση της Προεδρίας της Κυβέρνησης, για επαρκώς τεκμηριωμένους λόγους, οι οποίοι αναφέρονται στην έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης που συνοδεύει τη ρύθμιση.
4. Η Υπηρεσία Συντονισμού του οικείου Υπουργείου συντάσσει έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης, στην οποία παρουσιάζονται ομαδοποιημένα τα σχόλια και οι προτάσεις όσων έλαβαν μέρος στη διαβούλευση και τεκμηριώνεται η ενσωμάτωσή τους ή μη στις τελικές διατάξεις. Η έκθεση εντάσσεται στην τελική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης του άρθρου 62 του παρόντος και συνοδεύει τη ρύθμιση κατά την κατάθεσή της στη Βουλή, αναρτάται στον δικτυακό τόπο στον οποίον έλαβε χώρα η διαβούλευση και αποστέλλεται με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις από τις οποίες προήλθαν τα σχόλια.”.
Επίσης, σύμφωνα με την περ. γ΄ του άρθρου 14 του π.δ. 98/2020, το Γραφείο Καλής Νομοθέτησης είναι αρμόδιο, μεταξύ άλλων και για την “…κίνηση και παρακολούθηση της διαδικασίας διαβούλευσης, σε συνεργασία με την αρμόδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή και την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου που έχει τη νομοθετική πρωτοβουλία”.
Η προκαταρκτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης που αναρτάται στο opengov.gr
– Από τα στοιχεία που αναλύονται εκτενώς στο υπόδειγμα και τον οδηγό συμπλήρωσης της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης, η προκαταρκτική Ανάλυση περιλαμβάνει όσα στοιχεία κρίνει αναγκαία ο αρμόδιος Υπουργός. Συστήνεται πάντως η προκαταρκτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης να έχει ως βάση το υπόδειγμα της πλήρους Ανάλυσης, εξαιρουμένων των εκθέσεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους όπως επίσης του πεδίου που αφορά στην ηλεκτρονική διαβούλευση.
Σημειώνεται ότι και μετά τη λήξη της δημόσιας ηλεκτρονικής διαβούλευσης στο opengov.gr, η έγκριση σχολίων από τους διαχειριστές είναι δυνατή, εφόσον αυτά έχουν υποβληθεί εμπρόθεσμα και βρίσκονται στην κατάσταση: “Σε αναμονή”. Ωστόσο, μετά το πέρας της διαδικασίας της διαβούλευσης, η υποβολή σχολίων δεν είναι πλέον δυνατή και σε κάθε άρθρο εμφανίζεται αυτομάτως είτε ο συνολικός αριθμός των υποβληθέντων σχολίων (π.χ. 12 σχόλια), είτε ότι “Δεν υποβλήθηκαν σχόλια στο Άρθρο ΧΧ”, είτε “Δεν επιτρέπεται ο σχολιασμός στο άρθρο ΧΧ …”.
- Αξιολόγηση αποτελεσμάτων εφαρμογής ρυθμίσεων
Σύμφωνα με το άρθρο 56 “Αξιολόγηση αποτελεσμάτων εφαρμογής ρυθμίσεων” του ν. 4622/2019:
“1. Μετά την πάροδο τριών (3) ετών και πάντως πριν από την παρέλευση πενταετίας από τη θέση του νόμου σε ισχύ, αξιολογείται η ρύθμιση με βάση τα δεδομένα που ανακύπτουν από την εφαρμογή της. Κατά την αξιολόγηση αποτιμώνται το κόστος που απαίτησε η εφαρμογή της ρύθμισης, οι επιπτώσεις ή παρεπόμενες συνέπειες που προέκυψαν από αυτήν, το όφελος και τα εν γένει θετικά αποτελέσματα που προήλθαν από την εφαρμογή της, καθώς και τα πορίσματα της νομολογίας.
2. Η διαδικασία αξιολόγησης εκκινεί από την Προεδρία της Κυβέρνησης, η οποία για τον λόγο αυτόν στέλνει σχετικό έγγραφο στην Υπηρεσία Συντονισμού του οικείου Υπουργείου.
3. Η Υπηρεσία Συντονισμού, διαβιβάζει το σχετικό έγγραφο στις καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες προκειμένου οι τελευταίες να προβούν στην αξιολόγηση της ρύθμισης και να διατυπώσουν προτάσεις βελτίωσης, τροποποίησης ή αναθεώρησης των διατάξεων που κρίνονται αναγκαίες αφού προηγουμένως απευθυνθούν, εφόσον κριθεί απαραίτητο, στους καθ’ ύλην αρμόδιους κοινωνικούς εταίρους, σε πανεπιστημιακά ή ερευνητικά ιδρύματα, επιστημονικούς φορείς, καθώς και στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Αξιολόγηση μπορεί να διενεργεί και η Βουλή από όργανο και με τη διαδικασία που προβλέπεται στον Κανονισμό της.
4. Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εφαρμογής της ρύθμισης, η πρόταση νέας ρύθμισης με την ένταξη σε αυτήν των τροποποιούμενων διατάξεων και η ανάλυση συνεπειών των νέων διατάξεων υποβάλλονται προς εκτίμηση και διατύπωση παρατηρήσεων στην Προεδρία της Κυβέρνησης. Στο Ενοποιημένο Σχέδιο Κυβερνητικής Πολιτικής κάθε έτους περιλαμβάνεται κατάλογος των ρυθμίσεων, οι οποίες αξιολογούνται κατά το επόμενο έτος, καθώς και χρονοδιάγραμμα της αξιολόγησής τους.
5. Κάθε σχέδιο νόμου, κανονιστικό διάταγμα ή υπουργική απόφαση βαρύνουσας σημασίας δύναται να ενσωματώνει ρήτρα αυτοδίκαιης κατάργησης μετά από ορισμένο χρόνο από τη θέση σε ισχύ των διατάξεων.”.
- Διαδικασίες Νομοθετικού Έργου στον Κανονισμό της Βουλής
Δείτε το Μέρος Δεύτερο – Διαδικασίες Νομοθετικού Έργου (άρθρα 85-123) του Κανονισμού της Βουλής, αναφορικά με την κατάθεση και το περιεχόμενο νομοσχεδίων, προτάσεων νόμων και τροπολογιών από τον Κανονισμό της Βουλής (εφεξής ΚτΒ):
- Τροποποιήσεις στα άρθρα 85 και 88 του Κανονισμού της Βουλής (τέθηκαν σε ισχύ από την έναρξη της Β΄ Συνόδου της ΙΗ΄ Περιόδου της Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας)
Σύμφωνα με τις παρ. 3 και 5 του άρθρoυ 85 “Kατάθεση και περιεχόμενo νομοσχεδίων και πρoτάσεων νόμων του Κανονισμού της Βουλής” (Μέρος Κοινοβουλευτικό), καθώς και την παρ. 2 του άρθρου 88 “Περιεχόμενο, εκτύπωση και διανομή τροπολογιών”, όπως έχουν τροποποιηθεί με τις από 9/4/2020 Αποφάσεις της Ολομέλειας της Βουλής “Τροποποίηση διατάξεων του Κανονισμού της Βουλής, Μέρος Κοινοβουλευτικό (ΦΕΚ 106/Α΄/24.6.1987) και Μέρος Β΄(ΦΕΚ 51/Α΄/10.4.1997), όπως ισχύουν.” (Α’ 81):
Παρ. 3 του άρθρου 85 του ΚτΒ: “Τα νομοσχέδια συνοδεύονται υποχρεωτικώς από Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης, η οποία συμπεριλαμβάνει τις εξής ενότητες: (α) την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 74 παρ. 1 του Συντάγματος, η οποία πρέπει ιδιαιτέρως να συμπεριλαμβάνει τον εντοπισμό και την οριοθέτηση του προβλήματος που η ρύθμιση επιδιώκει να επιλύσει, τη διατύπωση συγκεκριμένων, σαφών, χρονικά οριοθετημένων και, κατά το δυνατόν, μετρήσιμων στόχων και τους λόγους για τους οποίους δεν είναι δυνατή η επίτευξή τους χωρίς την ύπαρξη αυτής, (β) την έκθεση γενικών συνεπειών, στην οποία αναλύονται οι συνέπειες της ρύθμισης, δηλαδή οφέλη, κόστος και κίνδυνοι, (γ) την έκθεση διαβούλευσης, η οποία παρουσιάζει τη διαδικασία και τα αποτελέσματα της διαβούλευσης κατά τον σχεδιασμό της ρύθμισης, (δ) την έκθεση νομιμότητας, η οποία εστιάζει στη συνταγματικότητα των διατάξεων και τη συμφωνία τους με το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, (ε) τον πίνακα τροποποιούμενων ή καταργούμενων διατάξεων και (στ) την έκθεση εφαρμογής της ρύθμισης, η οποία συμπεριλαμβάνει τον σαφή προσδιορισμό των οργάνων της διοίκησης που είναι αρμόδια για την εφαρμογή της ρύθμισης, καθώς και το χρονοδιάγραμμα έκδοσης των προβλεπόμενων κανονιστικών πράξεων. Εάν το νομοσχέδιο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των ειδικών νομοθετικών διαδικασιών των άρθρων 111 – 112 και 114 – 123 ή εάν έχει χαρακτηριστεί από την Κυβέρνηση ως επείγον ή κατεπείγον, απαιτείται να συνοδεύεται από συνοπτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης που συμπεριλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τις ανωτέρω ενότητες (α) και (ε), καθώς και στοιχεία από τις ενότητες (β) και (δ). Οι προτάσεις νόμων συνοδεύονται υποχρεωτικώς από συνοπτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης, η οποία συμπεριλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τις ανωτέρω ενότητες (α) και (ε).».
Βλ. και την παρ. 5 του άρθρου 85 του ΚτΒ: “Στην περίπτωση νομοσχεδίου που συνεπάγεται επιβάρυνση του Προϋπολογισμού, η Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης πρέπει να ενσωματώνει επίσης, ως διακριτή ενότητα, την έκθεση του άρθρου 75 παρ. 1 του Συντάγματος από το Γενικό Λογιστήριο”.
Παρ. 2 του άρθρου 88 του ΚτΒ: Περιεχόμενο, εκτύπωση και διανομή των τρoπoλoγιών: «Πριν από το κείμενο κάθε τροπολογίας Υπουργών παρατίθεται σύντομη συνοπτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης που συμπεριλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τις ενότητες (α) [αιτιολογική έκθεση] και (ε) [πίνακα τροποποιούμενων ή καταργούμενων διατάξεων], καθώς και στοιχεία από τις ενότητες (β) [έκθεση γενικών συνεπειών] και (δ) [έκθεση νομιμότητας] της παρ. 3 του άρθρου 85. Τροπολογίες Βουλευτών συνοδεύονται υποχρεωτικώς από συνοπτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης, η οποία συμπεριλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τις ενότητες (α) [αιτιολογική έκθεση] και (ε) [πίνακα τροποποιούμενων ή καταργούμενων διατάξεων] της παρ. 3 του άρθρου 85.».
- Νομοθετική και Διοικητική Κωδικοποίηση (άρθρο 65 του ν. 4622/2019)
Δείτε τα άρθρα 65 έως και 67 του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Δ΄ «ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΑΙΟΥ» του ν. 4622/2019 (Α΄ 133).
Η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης (Κ.Ε.Κ.) είναι αρμόδια για την κατάρτιση κωδίκων, καθώς και για την κωδικοποίηση της νομοθεσίας, διαθέτοντας γενικό τεκμήριο αρμοδιότητας για την κωδικοποίηση και την αναμόρφωση της νομοθεσίας.
Δείτε όλο το έργο της Κ.Ε.Κ. και τις κωδικοποιήσεις που έχουν εκπονηθεί από Επιτροπή εδώ.
Επίσης, σύμφωνα με την περ. β΄ του άρθρου 14 του π.δ. 98/2020, το Γραφείο Καλής Νομοθέτησης είναι αρμόδιο, μεταξύ άλλων, και για τον συντονισμό των δράσεων κωδικοποίησης και αναμόρφωσης της νομοθεσίας.
– Εγχειρίδιο για την Κωδικοποίηση της νομοθεσίας
Μεταφορτώστε το Εγχειρίδιο Μεθοδολογίας για την Κωδικοποίηση της Νομοθεσίας (2020).
– Διοικητική Κωδικοποίηση**
Η κωδικοποίηση μπορεί να πάρει και τη μορφή συγκέντρωσης στο κωδικοποιητικό κείμενο όλων των ισχυουσών διατάξεων, νομοθετικού ή κανονιστικού χαρακτήρα, χωρίς όμως ένταξη των κωδικοποιημένων διατάξεων σε ενιαίο κείμενο και χωρίς κατάργησή τους (διοικητική κωδικοποίηση).
Δείτε τις διοικητικές κωδικοποιήσεις που έχει εκπονήσει η Κ.Ε.Κ. εδώ.
Επίσης, δείτε την «Ειδική Διοικητική Κωδικοποίηση νομοθεσίας κατεπειγόντων μέτρων αποφυγής και περιορισμού της διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19 και αντιμετώπισης σχετικών προβλημάτων» με τη συντομογραφία “ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ κατεπειγόντων ρυθμιστικών μέτρων”, όπως εκπονήθηκε από το Τμήμα Διοικητικών Κωδικοποιήσεων – «Ραπτάρχης».
** Βλ. την παρ. 2 του άρθρου 65 του ν. 4622/2019.
- Πρόγραμμα Εργασιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Δείτε το πρόγραμμα εργασιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Το Γραφείο Καλής Νομοθέτησης είναι αρμόδιο, μεταξύ άλλων, και για την ενημέρωση σχετικά με τις εξελίξεις για την Καλή Νομοθέτηση σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, την παρακολούθηση του νομοπαρασκευαστικού έργου και των αποφάσεων των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των διεθνών οργανισμών, ενώ μεριμνά και για την πλήρη και έγκαιρη ενσωμάτωση του ενωσιακού δικαίου και την παρακολούθηση διαδικασιών παραβίασης του ενωσιακού δικαίου ενώπιον των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πβ. περ. θ΄ και ι΄ του άρθρου 14 του π.δ. 98/2020).
- Συνθήκες & Εγχειρίδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης
– Μεταφορτώστε στα ελληνικά την “Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης”.
– Εδώ μπορείτε να μεταφορτώσετε τις Οδηγίες σχετικά με την Καλή Νομοθέτηση στο πλαίσιο της Επιτροπής (Better Regulation Guidelines).
Εγχειρίδιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για τη σύνταξη νομοθετικών κειμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
— Διοργανικό Εγχειρίδιο Σύνταξης Κειμένων.
- Διαβουλεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
– Εδώ μπορείτε να ενημερωθείτε και να συμμετάσχετε στις διαβουλεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (have your say).
- Η Διοργανική Συμφωνία στην ΕΕ και το Πρόγραμμα REFIT (Regulatory Fitness and Performance Programme) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απλούστευση του ενωσιακού δικαίου
Σημειώνεται ότι η νέα πλατφόρμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απλούστευση του ενωσιακού δικαίου, η οποία εντάσσεται στο Πρόγραμμα REFIT, υπό τον τίτλο “Fit for Future“, βασίζεται στην εμπειρία, το έργο και την παρακαταθήκη της προηγούμενης πλατφόρμας (REFIT), την οποία και αντικατέστησε ήδη, από τα μέσα του 2020.
- Δείτε τις ενέργειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απλούστευση της νομοθεσίας, όπως αυτές αποτυπώνονται στην ετήσια έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον διοικητικό φόρτο (Annual Burden survey 2022, Luxembourg: Publications Office of the European Union, September 2023).
- Επίσης, δείτε τα πορίσματα της ετήσιας έρευνας για τον διοικητικό φόρτο (Findings from the 2022 Annual Burden Survey – factsheet).
Δείτε εδώ το Ετήσιο Πρόγραμμα Εργασίας της Πλατφόρμας Fit for Future.
– Οι εκθέσεις της ΕΕ για το έργο της πλατφόρμας του Προγράμματος REFIT (SCOREBOARD της Ευρωπαϊκής Επιτροπής)
Μεταφορτώστε τις ακόλουθες εκθέσεις της Ευρ. Επιτροπής:
Δείτε εδώ το τελευταίο Scoreboard (2022) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
– Δείτε, επίσης, τη Διοργανική Συμφωνία (μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου, καθώς και την ενεργοποίηση του προγράμματος REFIT.
– Στην πλατφόρμα REFIT συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι εθνικές αρχές με εκπροσώπους από τα κράτη μέλη (Government Group)
Η πλατφόρμα υπό τον τίτλο Fit for Future (διάδοχος της πλατφόρμας REFIT) και τα στελέχη που συμμετέχουν, βασιζόμενα στην εμπειρία, το έργο και την παρακαταθήκη της προηγούμενης πλατφόρμας REFIT, εξακολουθούν να στοχεύουν στη μεγαλύτερη διαφάνεια, τη βελτίωση της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας των κανονιστικών διατάξεων με τη λήψη μέτρων απλούστευσης της νομοθεσίας της ΕΕ και μείωσης του κανονιστικού κόστους, ώστε να υπάρχει ένα σαφές, σταθερό και προβλέψιμο κανονιστικό πλαίσιο που να ευνοεί την ανάπτυξη και την απασχόληση. Η Ελλάδα εκπροσωπείται από τον Προϊστάμενο του Γραφείου Καλής Νομοθέτησης.
– Ενημερωθείτε για τις ενέργειες της ΕΕ αναφορικά με τη βελτίωση και αξιολόγηση της ισχύουσας νομοθεσίας και
- δείτε τις αναλυτικές οδηγίες σχετικά με τη σύνταξη των εκθέσεων ανάλυσης συνεπειών των ρυθμίσεων (Guidelines on Impact Assessments), όπως αυτές έχουν εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (αγγλική γλώσσα).
- Εντοπισμός των Εκθέσεων Ανάλυσης Συνεπειών (Impact Assessments) των ενωσιακών ρυθμίσεων
Σχετικά με τον εντοπισμό των Εκθέσεων Ανάλυσης Συνεπειών Ρυθμίσεων που συνοδεύουν ρυθμίσεις ενωσιακού δικαίου και αναρτώνται στην οικεία σελίδα (http://eur-lex.europa.eu/advanced-search-form.html), ακολουθούμε τα εξής βήματα:
Α. Στο “Συλλογή” επιλέγουμε «Προπαρασκευαστικά έγγραφα».
Β. Στο “Στοιχεία Αναφοράς Εγγράφου” επιλέγουμε «Άλλο» και από τον κατάλογο που ανοίγει σε νέο παράθυρο (ή πατώντας στο «+»που υπάρχει από κάτω).
Γ. Επιλέγουμε «Εκτίμηση Επιπτώσεων (IMPACT_ASSESS)».
Μπορούμε ακόμη να εξειδικεύσουμε σε χρονικό διάστημα κ.λπ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ – ΧΡΗΣΙΜΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΗ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣΗ
- Στις ακόλουθες πηγές μπορείτε να βρείτε επιπλέον χρήσιμες πληροφορίες και έγγραφα, όπως ιδίως εκθέσεις και μελέτες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΟΟΣΑ, του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (Centre for European Policy Studies) κ.λπ. πηγές που αφορούν στην καλή νομοθέτηση και τη ρυθμιστική διακυβέρνηση:
– OECD (2022) Guidelines for Citizen Participation Processes.
– Giovanni SARTOR (2022): The way forward for better regulation in the EU.
–European Commission: Annual Burden Survey (2021).
– European Commission: REFIT SCOREBOARD 2021.
– OECD (2022), Better Regulation Practices across the European Union 2022, OECD Publishing, Paris.
– OECD (2021), Applying Evaluation Criteria Thoughtfully, OECD Publishing, Paris.
– OECD (2021): Regulatory Policy Outlook 2021, OECD Publishing, Paris.
– Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (δημοσιεύτηκε στην αγγλική υπό τον τίτλο): “Law-making in the European Union after almost 20 years of Better Regulation” και είναι διαθέσιμη σε 23 γλώσσες.
– OECD (2020): Economic Surveys – Greece 2020, OECD Publishing, Paris.
– OECD (2019) Regulatory Policy Working Papers One-In, X-Out: Regulatory offsetting in selected OECD countries.
– OECD (2018): Economic Surveys: Greece 2018, OECD Publishing, Paris.
– ΟΟΣΑ (2014): Μέτρηση και μείωση των διοικητικών βαρών σε 13 κλάδους στην Ελλάδα.
– OECD (2012): Better Regulation in Europe: Greece.
– OECD (2011), Regulatory Policy and Governance: Supporting Economic Growth and Serving the Public
Interest, OECD Publishing.
– OECD (2001): Government Capacity to Assure High Quality Regulation in Greece.
– EC & OECD: BETTER REGULATION IN EUROPE: AN OECD ASSESSMENT OF REGULATORY CAPACITY IN THE 15 ORIGINAL MEMBER STATES OF THE EU : PROJECT POLICY BASELINE AND SCOPE & PROJECT GLOSSARY
–– Διαβάστε την έκθεση Mandelkern “Group on Better Regulation Final Report”, 13 November 2001.
– Standard Cost Model Network: “Measuring and reducing administrative burdens for businesses”.
- Παλαιότερες Εγκύκλιες Οδηγίες – πρότυπα/υποδείγματα κατάρτισης ρυθμίσεων
Σημειώνεται ότι όλα τα κατωτέρω παρατίθενται μόνον για λόγους ιστορικότητας, καθώς οι διαδικασίες (προετοιμασία και κατάρτιση ρυθμίσεων, οδηγίες και σχετικά υποδείγματα) που αφορούν στη ρυθμιστική παραγωγή και την Καλή Νομοθέτηση προβλέπονται πλέον στον ν. 4622/2019 και τα σχετικά δημοσιευθέντα Εγχειρίδια (βλ. ανωτέρω).
Εγκύκλιος του Πρωθυπουργού για την Κανονιστική Μεταρρύθμιση (2006)
ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗΣ, 2013. (ΣΗΜ.: Σχετικά με τη νομοπαρασκευαστική διαδικασία μεταφορτώσετε το ανωτέρω επικαιροποιημένο Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, έκδ. 2020. Αναφορικά με τις συνοδευτικές εκθέσεις των ρυθμίσεων μεταφορτώστε εδώ το Εγχειρίδιο (και τις οδηγίες συμπλήρωσης) με το επικαιροποιημένο Υπόδειγμα Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης, έκδ. 2020.]
– ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ Ε.Ε.
Στον ακόλουθο σύνδεσμο μπορείτε να μεταφορτώσετε το “Εγχειρίδιο για τις διαδικασίες διυπουργικού συντονισμού της Ελληνικής Κυβέρνησης” Εγχειρίδιο για τις διαδικασίες διυπουργικού συντονισμού της Ελληνικής Κυβέρνησης (6/2018).
Για λόγους ιστορικότητας, μπορείτε να δείτε τα συνοδευτικά έγγραφα του κατηργηθέντος νόμου 4048/2012 (αιτιολογική έκθεση, ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων, έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης, Έκθεση του Τμήματος Νομοτεχνικής Επεξεργασίας Σχεδίων και Προτάσεων Νόμων της Β΄ Διεύθυνσης Επιστημονικών Μελετών της Βουλής της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής, την Έκθεση της Διαρκούς Επιτροπής Δηµόσιας Διοίκησης, Δηµόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής, καθώς και τα πρακτικά από την συνεδρίαση της Ολομέλειας της 16ης και της 21ης Φεβρουαρίου 2012), τα οποία είναι διαθέσιμα στον διαδικτυακό ιστότοπο της Βουλής των Ελλήνων.
